RbiSearchHeader

Press escape key to go back

Past Searches

Theme
Theme
Text Size
Text Size
S1

Notification Marquee

RBI Announcements
RBI Announcements

RbiAnnouncementWeb

RBI Announcements
RBI Announcements

Asset Publisher

78440523

nkgD/ rkje pko/ ikDekoh (e/HthH;hH);/XK-XzBok;ah bKvfozr fwnkoK fto[ZX fwnko

nkoHphHnkJhH-2004-05|284

vhHphHUHvhHBzLJ/Hn?wHn?bHphH;hH58|14H01H001|2004-05

tZb

;ko/ tgkoe p?IeK d/ uhca n?rihfeT{fNt

;qhwkB ih,

nkgD/ rkje pko/ ikDekoh (e/HthH;hH);/XK-XzBok;ah bKvfozr fwnkoK fto[ZX fwnko

feogk eoe/ ;kv/ ;oe[bo BzLvhHphHUHvhHBzLJ/Hn?wHn?bHphH;hH18|14H01H001|2002-2003 fwsh 16 nr;s, 2002 d/ jtkb/ ftu nkgD/ rkjeK B{z ikD' wkgdzv pko/ ikDekoh jkf;b eo'. p?IeK B{z fJj w;atok fdZsk frnk ;h fe T[j yakfsnK B{z y'bQD ns/ ;aZeh fe;w d/ b?D d/DK d/ fBohyD bJh e[M rkje ;aBkyas ftXh B{z ngBkT[D sK fe T[BQK dh fog'oN T[fuZs nfXekoh B{z fdZsh ik ;e/. fJBQK **nkgD/ rkjeK B{z ikD'I** ;/XK B{z n?INh wBh bKvfozr (J/Hn?wHn?bH) fwnkoK s/ wkbh ekotkJh Nk;ec'o; (n?cHJ/HNhHn?cH) d[nkok ehshnK f;cako;aK d/ ;zdoG ftu ;'fXnk frnk j?. fJj fwnko o?r{b/Noh nfXekohnK d[nkok XzBok;ah bKvfozr s/ dfj;astkdh BhshnK B{z XzBok;ah i[NkT[D d/ fto[ZX nzsook;aNoh sb fuzBQ pD rJ/ jB. p?IeK|wkbh ;z;EktK s/ d/;a d[nkok fJBQK fwnkoK dh gkbDk nzsook;aNoh wkbh ;pzXK bJh iao{oh pD rJh j?. ft;fsqs ;/XK i' fe wkbh n?e;aB Nk;e c'o; dhnK f;cako;aK s/ p?Ifezr fBrokBh s/ p/f;e ew/Nh d[nkok p?IeK bJh rkje fvT{ fvbhi?I; (;hHvhHvhH) pko/ ikoh g/go s/ nXkfos jB fiBQK ftZu ;ze/se ;[MkU fiZE/ fes/ iao{oh ;wM/ rJ/ jB Bkb BZEh jB. p?IeK B{z fJj w;atok fdZsk iKdk j? fe T[j fJj :ehBh pDkT[D fe **nkgD/ rkje B{z ikD'** ns/ n?INh wBh bKvfozr T[gktK B{z pDkfJnk ikt/ ns/ fJ; ;oe[bo dh fwsh s'I fszB wjhfBnK d/ nzdo nzdo p'ov dh wBia{oh Bkb bkr{ ehsk ikt/. fJj th :ehBh pDkfJnk ikt/ fe p?Ie 31 d;zpo, 2005 s'I gfjbK gfjbK fJ; ;oe[bo d/ T[gpzXK d/ g{oB nkfrnkekoh j'D.

2- ekoih ;/XK B{z fsnko eod/ ;w/I p?Ie T[BQK jdkfJsK B{z fXnkB ftZu oZyD i' fe ;kv/ ;oe[bo BzLvhHphHUHvhHJ/Hn?wHn?bHphH;hHBzL 83|14H01H001|2003-04 fwsh 12 wJh, 2004 d/ XkoDk ftu ikoh ehshnK rJhnK jB fiBQK ftu' p?IeK B{z fJj w;atok fdZsk frnk ;h fe yaksk y'bQD d/ T[d/;a bJh rkje gk;'I gqkgs ehsh ikDekoh B{z r[gs oZyD s/ T[; d/ t/oftnK B{z eok; fteoh iK fe;/ j'o wzst bJh B;ao Bk eoB. fJ; bJh p?Ie fJj :ehBh pDk ;ed/ jB fe rkje gk;'I gqkgs ehsh ikDekoh ;zGKth i'yw nB[;ko Y[ethI j? js/ T[j o[ektN gkT[D tkbh BjhI s/ T[j fJ; ;pzX ftZu ikoh ;/XK d/ nB[e{b j?. rkje gk;'I e'Jh j'o ikDekoh tZyo/ s"o s/ T[; ftnesh|fJ;soh gk;'I T[; dh nkfrnk Bkb tZyo/ s"o s/ gqkgs ehsh ik ;edh j? s/ fJj yaksk y'bQD T[gozs bJh ik ;edh j?.

3- p?IeK B{z fJj :ehBh pDkT[Dk ikoh oZyDk ukjhdk j? fe fvwKv vokcaN, vke|N?bhrqkce NqK;co iK fe;/ j'o sohe Bkb czvK B{z fGitkT[Dk ns/ gzikj jiko o[gJ/ iK fJ; Bkb' tZX w[Zb d/ :ksoh u?eK B{z rkje d/ yaks/ ftu v?fpN eoB iK u?eK fto[ZX ikoh ehsk ikt/ go Brdh ndkfJrh okjhI BjhI.

4- p?IeK B{z fJj :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe **ftd/;ah :'rdkB s/ ftfB:w n?eN 1976 d/ T[gpzX fiZE/ bkr{ j'D T[BQK dh ;yash Bkb gkbDk ehsh ikt/. **

5- fJj ;/XK p?Ifezr ftfB:w n?eN 1949 dh Xkok 35-J/ nXhB ikoh ehshnK iKdhnK jB s/ T[BQK dh e'Jh th T[bzxDk iK T[BQK dh nB[gkbDk bJh n?eN d/ ;pzXs T[gpzXK nXhB dzv bZr ;ed/ jB.

6- fJe tko gkb;h YKu/ d/ fsnko eoB s/ p?Ie d[nkok bkr{ ehs/ ikD s/ fJ; ;oe[bo d[nkok ikoh ehshnK jdkfJsK **nkgD/ rkje B{z ikD'**ns/ n?INh wBh bKvfozr T[gktK i' fe fwsh nzs sZe ikoh ehshnK rJhnK jB T[j ;GBk B{z wB;{y eorhnK.

fjs{,

(gq;aKs ;oB)

w[Zy wjKgqpzXe


BZEh L T[go'es nB[;ko

**nkgD/ rkje B{z ikD'** wkgdzvK pko/ nrtkJhnK

ns/

n?INh wBh bKvfozr T[gkU

nkgD/ rkje d/ fwnkoK pko/ ikDekoh bt'

1- e/HtkJhH;hHdk T[d/;a fJj j? fe p?IeK B{z ikD-p[ZM e/ iK nDikD/ w[iowkBK sZsK d[nkok fJ;s/wkb ehs/ ikD s'I o'fenk ik ;e/. e/HtkJhH;hH dhnK ftXhnK p?IeK B{z fJ; :'r pDkT[IdhnK jB fe T[j nkgD/ rkjeK s/ T[BQK d/ wkbh b?D-d/D B{z fpjso sohe/ Bkb ikDB. ;wMD fi; Bkb T[BQK B{z T[BQK d/ i'ywK dk gqpzX p[ZXhwsk Bkb eoB ftu ;jkfJsk fwbdh j?. p?IeK B{z nkgDhnK e/HtkJhH;hHBhshnK ftu fBwB uko nfjw sZE ;akwb eoB/ ukjhd/ jB.

(i) rkje ;thfeqs gkfb;h

(ii) rkje ;aBkyas ftXhnK

(iii) b?D d/DK dk fBohyDl ns/

(iv) i'yw w?B/iw?IN

e/HtkJhH;hHgkfb;h bJh **rkje** dh gfoGk;ak fBwB nB[;ko ehsh ik ;edh j?L

·       e'Jh ftnesh iK j'Id i' yaksk poeoko oZydk j? ns/ iK fi; dk p?Ie Bkb tgkoe ;pzX j?.

·       e'Jh fi; d/ tb'I yaksk poeoko ehsk frnk j? (noEks bkGekoh wkbe)

·       g/;aktkokBk wkfXn;Esk fit/I fe ;Nke po'eoK, ukoNv neKT{N?INK, ;kfb;NoK nkfd d[nkok ehs/ bkGekoh b?D d/D i' fe ekB{zB nXhB nkfrnk:'r jB ns/

·       e'Jh th ftnesh iK j'Id i' fe wkbh b?D d/D Bkb ;pzXs j? i' fe p?Ie bJh wjZstg{oB gqf;ZXh iK j'o i'yw dk ekoB pD ;edk j? fit/I fe tkfJo NqK;co iK fJe b?D ti'I T[u w[Zb dk vhwKv vokcaN .

T[gG'rsk ;thfeqsh Bhsh(;hHJ/Hgh)

2- p?IeK B{z fJe ;g;aN rkje ;thfeqsh gkfb;h fte;s eoBh ukjhdh j? fi; ftu rkjeK dh ;thfeqsh bJh ;g;aN wkgdzv fBoXkos eoBk ukjhdk j? rkje ;thfeqs gkfb;h B{z fB;au/ jh fJj :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe rkje d/ p?Ie Bkb ;pzX ftu fBwB gZy pko/ ;g;aN ;/XK fBoXkos j'D.

(i) e'Jh th yaksk r[wBkw iK iknbh|p/Bkwh BK (BkwK) s/ Bk y'fbQnk ikt/.

(ii) i'yw d/ fenk; d/ wkgdzvK B{z ;g;aN o{g ftu eko'pko dh rshftZXh, rkje s/ T[; d/ w[tebK, ndkfJrh d/ sohfenK, nkwdB dh wksok, ;wkfie s/ wkbh nkfd dhnK XkoBktK ftu ;g;aN o{g ftZu fBoXkos ehsk ikt/ sK fe fJ; :'r j'fJnk ik ;e/ fe rkje B{z xZN, dofwnkB s/ T[u i'yw dh ;q/Dh ftu oZfynk ik ;e/(p?Ie e'Jh th Y[etK BK u[D ;ed/ jB fit/I fe gZXo-1, gZXo-11 ns/ gZXo-111) nfij/ rkje i' pj[s T[u gZXo d/ fBohyD dh wzr eod/ jB fit/I fe okiBhse s"o s/ fdq;aNhr'uo ftnesh (ghHJhHghi-fijk fe nB[br-1 ftu dZf;nk frnk j?) B{z i/eo iao{oh ;wfMnk ikt/ iK T[BQK B{z T[u ;q/Dh ftu th oZfynk ik ;edk j?.

(iii) d;skt/ih eoB dhnK b'VK s/ j'o ikDekoh i' fe tZy tZy rkjeK d/ ;pzX ftu fJeZso ehsh ikDh j? i' fe ;zGkth i'yw s/ fBoGo eodh j? ns/ ghHn?wHn?eN 2002 dhnK b'VK B{z s/ foiaot p?Ie nkc fJzvhnk d[nkok ;w/I ;w/I s/ ikoh ;/XK B{z fXnkB ftu oZy e/ gqkgs ehsh ikDh j?.

(iv) fe;/ th yaks/ B{z Bk y'fbQnk ikt/ iK w"i{dk yaks/ B{z pzd Bk ehsk ikt/ fiZE/ fe p?Ie T[fuZs rkje gqsh g[o;akoEh sohe/ ngBkT[D d/ n:'r j? fit/I fe p?Ie ;aBkyas dh s;dhe eoB d/ n:"r j? ns/. iK T[j rkje d/ n;fj:'r ekoB p?Ie B{z fdZs/ nzefVnK|;{uBk dh r?o fBoGosk ekoB nfij/ d;skt/i i' fe i'yw torheoB nB[;ko b'VhId/ jB gqkgs eoB d/ n:'r j?. go fJj iao{oh j't/rk fe rkje B{z g/q;akBh s'I d{o oZyD bJh Y[et/I ;[oZfynk T[gkU ehs/ ikD. T[dkjoD ti'I yaksk pzd eoB dk c?;bk tkip s"o s/ T[u/ gZXo s/ fbnk ik ;edk j? id fe rkje B{z T[fuZs B'fN; fdZsk ikt/ fi; ftu nfij/ c?;b/ d/ ekoB dZ;/ rJ/ j'D.

(v) T[j jkbks fiBQK ftZu ekoi eoB dh fJikias fdZsh iKdh j? B{z ;g;aN o{g ftZu p?Ifezr d/ ;Ekfgs ekB{zB s/ tosko/ d/ nB[e{b ;g;aN o{g ftu dZf;nk ikt/ feT[Ife nfij/ w"e/ nk ;ed/ jB id'I e'Jh yaksk nkd/;ae Xkoe d[nkok ubkfJnk iKdk j? iK fiZE/ e'Jh yaksk fe;/ wfXnk;Es d[nkok nwkBsh j?;hns ftu y'fbQnk iKdk j? ns/

(vi) BtK yaksk y'bQD s'I gfjbK iao{oh u?fezr ehsh ikt/ sK fJj :ehBh pDkfJnk ik ;e/ fe rkje dh ;aBkyas fe;/ nfij/ ftnesh Bkb w/b BjhI yKdh fi; dk frnks w[iowkBk fgS'eV j't/ iK gqshpzd tkbhnK j'IdK j'D fit/I fe ftneshrs dfj;asrod iK dfj;asrodh tkb/ ;zrmB nkfd.

p?Ie i'yw ;q/Dh eoB d/ nkXko s/ jo Bt/I rkje dh gq'ckJhb fsnko eo ;ed/ jB. rkje dh gq'ckJhb ftu rkje dh ;aBkyas,;wkfie|wkbh ;fEsh, eko'pkoh rshftZXh dh fe;w, T[; d/ rkjeK d/ eko'pko pko/ ikDekoh ns/ T[BQK dk ;EkB nkfd ;akfwb j' ;edk j?. T[fuZs g[o;akoE dh fe;w s/ jZd p?Ie d[nkok ebfgs i'yw s/ fBoGo eo/rk. go fBZih gq'ckJhb fsnko eod/ ;w/I p?IeK B{z fJj fXnkB oZyDk ukjhdk j? fe T[j rkje gk;'I e/tb nfijh ikDekoh gqkgs eoB i' fe i'yw ;q/Dh Bkb ;pzXs j't/ go dyabnzdkih tkbh Bk j't/. rkje dh gq'ckJhb fJe r[gs d;skt/i j't/ s/ T[; ftu tofDs t/ot/ eok; fteoh iK fe;/ j'o T[d/;aK bJh BjhI fdZs/ ikDr/.

;a/qDheoB d/ T[d/;a bJh nfij/ ftnesh (T[u fBo'b nfjwhns tkfbnK s'I fJbktk) ns/ nfij/ ti{d fiBQK dhnK ;aBkyasK s/ XzB d/ ;q'sK dh nk;kBh Bkb ;aBkyas ehsh ik ;edh j? s/ fiBQK yakfsnK ftu b?D d/D ;w[Zu/ s"o s/ frnks gq'ckJhb Bkb w/b yKd/ jB, B{z xZN i'yw dh ;q/Dh ftu oZfynk ik ;edk j?. xZN i'yw tkb/ rkjeK dhnK fw;kbh T[dkjoDK sByakj tkb/ eowukoh j' ;ed/ jB fiBQK dh sByakj ;e/b T[fuZs o{g ftZu fBoXkos j[zd/ jB, nfij/ b'e i' ;wki d/ Bht/I nkofEe spe/ Bkb ;pzXs j[zd/ jB fiBQK d/ yaks/ xZN pekJ/ s/ xZN nkwdB fdykT[Id/ jB, ;oekoh ftGkr s/ ;oekoh wbehns tkbhnK ezgBhnK, ftfB:we s/ ekB{zBh ;zrmB nkfd. nfij/ e/;K ftu gkfb;h fJj wzr eo ;edh j? fe rkje dh ;aBkyas s/ ;EkB dh s;dhe eoB tkbhnK e/tb p[fBnkdh b'VK B{z g{ok ehsk ikt/. nfij/ rkje i' fe p?Ie bJh n";s i'yw Bkb tZX i'yw g?dk eo ;ed/ jB, B{z dofwnkB/ iK T[u i'yw ftu oZfynk ik ;edk j? fe rkje d/ fgS'eV, gqfeqsh s/ rshftXh d/ ;EkB, w{b d';a, czvK d/ ;q'sK s/ T[; d/ rkje dh gq'ckJhb nkfd s/ fBoGo eodk j?. p?Ie, i'yw w[bKeD d/ nkXko s/ tZX T[dw eo ;ed/ jB fi; okjhI T[j T[u i'yw tkb/ rkjeK ft;a/;a eoe/ T[BQK rkjeK bJh fiBQK d/ czvK d/ ;'qs ;g;aN BjhI, gqsh nfs nfXe **T[fuZs g[o;akoE dh wzr eo ;ed/ jB. nfij/ rkjeK dhnK T[dkjoDk i' fe tZX T[fuZs T[dw dh wzr eod/ jB T[BQK ftZu j/mFfby/ ;akfwb j' ;ed/ jB (T) BkB o?ihv?IN rkje (n) T[u fBo'b nfjwhns tkb/ ftnesh (J) Nq;N, dkB gkso, n?BHihHUiH s/ v[B/;aBK gqkgs eoB tkb/ ;zrmB(;) nfijhnK ezgBhnK fiBQK dk B/Vbk gfotkoe ;a/noj'bfvzr iK bkGekoh wbehns j?(j) nfijhnK caowK fiBQK d/ GkJhtkb r?o;orow jB(e) ftd/;ah w{b d/ okiBhshe s"o s/ n?e;g'iv ftnesh (ghHJhHghi) (y) r?o nkjw' ;kjwD/ tkb/ rkje ns/ (r) T[j fiBQK dh iBse T[gbpZX ;{uBk nB[;ko ;aZeh ;a{jos j? nkfd.

fJj rZb fXnkB ftu oZyD tkbh j? fe rkje ;thfeqsh dh gkfb;h ns/ fJ; B{z bkr{ eoBk pj[s gkpzdh tkbk Bk pD ikt/ s/ fJ; Bkb nkw iBsk ft;/a; eoe/ wkbh iK ;wkfie s"o s/ n;[ykthI d;ak tkb/ b'e p?Ifezr ;/tktK s'I tzfus Bk j' ikDk.

rkje ;aBkyas ftXh(;hHnkJhHghH)

3- p?IeK d/ p'ov d[nkok wBia{o gkfb;h ftu ;g;aN o{g ftu rkje ;aBkyas ftXh dk T[b/y eoBk ukjhdk j? fi; B{z tZy tZy nt;EktK ftu ngDkfJnk ikDk j? noEks id'I p?Ifezr ;pzX dh ;EkgBk eoBh j?, wkbh b?D d/D eoBk j? iK id'I p?Ie B{z gfjbK gqkgs ehs/ rkje d/ ;aBkyash nzefVnK dh gqwkfDesk|;ukJh iK T[fuZssk pko/ ;aZe j't/. p?IeK B{z ekch ikDekoh gqkgs eoB dh b'V j? i'fe T[BQK dh ;zs[;aNsk bJh jo Bt/I rkje dh ;aBkyas eoB bJh iao{oh j't/, i' GKt/ o?r{bo j't/ iK fJsckehnK ns/ p?Ifezr ;pzX dh fJZSs fe;w d/ T[d/;a bJh iao{oh j't/. ;zs[;aN j'D dk Gkt fJj j? fe p?Ie fB;au/ jh ;woZE nfXekohnK B{z ;zs[;aN eoB d/ :'r j't/ fe mhe ;/XK i' bkr{ jB dh gkbDk eod/ j'J/ rkje d/ i'yw gZy s/ nkXkos T[fuZs edw T[mkfJnk frnk ;h. nfijh i'yw s/ nX-guZd ftXh B{z iao{oh ;wfMnk frnk j? sK fe p?IeK B{z r?o nB[gksh bkrs s'I ns/ rkjeK B{z p'Mb ;ak;B gqDkbh s'I pukfJnk ik ;e/. i'yw dh nB[G{sh s'I fJbktk b'VhIdh ikDekoh. d;skt/i th rkje(ftneshrs, ekog'o/N nkfd) dh fe;w s/ fBoGo eoBr/. nfij/ rkjeK bJh i' fe gqkfeqse ftnesh jB, p?IeK B{z b'VhId/ ;aBkyas nzeV/ gqkgs eoB/ ukjhd/ jB sK fe rkje dh ;aBkyas, T[; d/ gs/|;EkB s/ T[; dh BthI c'N' dh s;dhe ehsh ik ;e/. nfij/ rkjeK bJh i' ekB{zBh ftnesh iK j'IdK jB p?IeK B{z ukjhdk j? (i) fe T[j T[fuZs ns/ ;pzXs d;skt/iK okjhI ekB{zBh ftnesh|j'Id dh ekB{zBh ;fEsh dh s;dhe eoB (ii) fJj s;dhe eoB fe e'Jh ftnesh i' ekB{zBh ftnesh|j'Id tb'I ekotkJh eoB dk fJokdk oZydk j? T[j T[; bJh nfXekos j? ns/ T[; ftnesh dh ;aBkyas dh s;dhe eoB. (iii) rkje dh wbehns s/ ezNo'b YKu/ B{z ;wMD s/ fJj fBoXkos eoB fe T[j gqkfeqse ftnesh fejV/ jB i' n;b ftu ekB{zBh ftnesh s/ ezNo'b eod/ jB. e[M ft;a/; e/;K ft;a/;a eoe/ ekB{zBh ftneshnK fiBQK bJh tXhe ;ktXkBh dh b'V j? d/ ;pzX ftZu rkje ;aBkyas b'VK B{z nB[br-1 ftu p?IeK dh ;/X bJh fdZsk frnk j?. go p?Ie nfij/ ftneshnK|j'IdK Bkb tk;sk g?D d/ nkgD/ siaop/, nkw p?IeoK dh f;nkDgs ns/ ;Ekgs toskfonK dhnK ekB{zBh b'VK d/ nkXko s/ nkgDhnK nzdo{Bh ;/XK pD ;ed/ jB. i/eo p?Ie nfij/ t/oftnK B{z rkje ;thfeqsh gkfb;h dhnK XkoBktK ftu ;theko eoB dk c?;bk eodk j? sK p?Ie B{z ukjhdk j? fe T[j nfij/ sohe/ ngBkt/ fe bkGekoh wkbe(wkbeK) dh ;aBkyas ehsh ik ;e/ s/ T[; g[o;a|fJ;soh dh ;aBkyas nfij/ sohe/ Bkb ehsh ikt/ sK fe T[; B{z fJ; rZb dh s;Zbh j't/ fe T[j fJj ikDdk j? fe e'D bkGekoh wkbe j? iK jB. fJe ;ze/se ;{uh fe d;skt/i|;{uBk dh fe;w fijVh j? fiBQK s/ rkje dh ;aBkyas bJh fBoGo ehsk ik ;edk j? B{z nB[br-11 ftu fdZsk frnk j?.

4- b?D d/D dk fBohyD

gqGktekoh e/HtkJhH;hH ftXhnK bJh fBozso fBohyD fJj nfs iao{oh sZs j?. p?Ie gqGktekoh ezNo'b s/ nkgD/ i'yw B{z sK jh xNkn ;ed/ jB i/eo T[BQK B{z rkje dh ;kXkoD s/ tkip rshftXh dh ;{M j't/ sK fe T[BQK e'b nfij/ b?D d/D dh ;aBkyas eoB d/ ;kXB j'D i' fe rshftZXh dh pekfJdk gZXsh s'I pkjo nkT[Id/ jB. go fBohyD dh jZd yaks/ d/ i'yw nB[Gt s/ fBoGo eo/rh. p?IeK B{z ;ko/ ifNb s/ n;kXkoD s"o s/ tZv/ b?D d/DK s/ ukjhdk j? fiBQK dk gqsZy s"o s/ nkofEe iK fdq;aNhr'uo ekB{zBh T[d/;a BjhI j?. p?Ie ft;a/;a fe;w d/ yakfsnK bJh j/mbh ;hwK fBoXkos eo ;ed/ jB s/ T[; tZb ft;a/;a fXnkB d/ ;ed/ jB i' b?D d/D fJBQK ;hwktK B{z gko eod/ jB. nfij/ b?D d/D fiBQK ftu e?;a dhnK tZvhnK oewK ;akwb j'D i' fe rkje dh ;kXkoD s/ T[whdh rshftZXh Bkb w/b Bk yKd/ j'D, tZb p?IeK B{z ft;a/;a fXnkB d/Dk ukjhdk j?. pj[s fiankdk yaksk nkwdB i' poeoko pekJ/ d/ neko Bkb w/b Bk yKdh j't/ s'I fJj ;ze/s fwbdk j? fe czv ykas/ okjhI **;kc** ehs/ ik oj/ jB. T[u i'yaw tkb/ yakfsnK dk v{zxk fBohyD eoBk ukjhdk j?. jo p?Ie B{z nfij/ yakfsnK bJh nfjw ;ze/se fBoXkos eoB/ ukjhd/ jB s/ fJ; bJh rkje d/ fgS'eV B{z d/yDk ukjhdk j? fit/I fe T[; d/ w{b dk d/;a, czvK d/ ;'qs, b?D d/DK dh fe;w s/ j'o i'yw sZs. p?IeK B{z ukjhdk j? T[j yakfsnK d/ i'yw torheD dk fB:sekbh w[bKeD eoB s/ T[fuZs T[dw tkb/ T[gktK B{z tXkT[D . p?IeK bJh fJj :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe T[j fJBQK yakfsnK d/ b?D-d/D dk foekov ;zGkb e/ poeoko oZyD fijk fe ghHn?wHn?bHn?eN 2002 dh Xkok 12 dhnK XkoBktK ftu b'VhIdk j?. fJj th :ehBh pDkfJnk ik ;edk j? fe ;aZeh fe;w d/ b?D d/DK ns/ iK e'Jh j'o b?D d/D fi; B{z ghHn?wHn?bHn?eN 2002 dh Xkok 12 nXhB nfX;{us ehsk frnk j? dh fog'oN T[fuZs ekB{zB bkr{ eoB tkb/ nfXekoh B{z fdZsh ikt/.

p?IeK B{z fJj :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe fJ; dhnK pqKuk 10 bZy o[gJ/ s/ fJ; Bkb' tZX ;ko/ e/; b?D d///DK (fvgkfiaN s/ ftdvoktbi) dk T[fus foekov oZyD. nzdo{Bh fBohyD gqDkbh ftu fBfjs ftXh j'Dh ukjhdh j? fe nfij/ b?D d/DK s/ ;aZeh fe;w d/ b?D d/DK dh gzdotkVk nkXko s/ fog'oN ezNo'fbzr|w[Zy dcaso B{z fdZsh ikt/.

i'yw gqpzXB

5- p'ov nkc vkfJo?eNoia B{z fJj :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe T[fus ftXhnK dh ;EkgBk eoe/ gqGktekoh e/HtkJhH;hHgq'rokw bkr{ ehsk ikt/ s/ T[; B{z gqGktekoh Yzr Bkb bkr{ ehsk ikt/. fJ; ftu w?Biw?IN fBrokBh, f;;Nw s/ ezNo'b, fvT{NhnK dh tzv, f;ybkJh s/ j'o ;pzXs wkwb/ ;akfwb j'D. p?IeK ftu fJj :ehBh pDkT[D bJh fiazw/tkoh ;g;aN o{g ftu tzvDh ukjhdh j? fe p?Ie dhnK gkfb;hnK s/ ftXhnK B{z gqGktekoh Yzr Bkb bkr{ ehsk ik fojk j?. p?Ie nkgD/ p'ovK d/ w;ato/ Bkb nkgD/ w"i{dk s/ Bt/I rkjeK bJh i'yw gq'ckJhbia f;oiD bJh ftXhnK pDk ;ed/ jB ns/ b?D d/D yaks/ iK p?Ifezr eko'pko ;pzX ftu fBfjs i'ywK B{z fXnkB ftu oZyd/ j'J/ tZy tZy n?INh wBh bKvfozr T[gkU bkr{ eo ;ed/ jB. e/HtkJhH;hHgkfb;hnK s/ ftZXhnK dk w[bKeD eoB s/ T[BQK dh gkbDk B{z :ehBh pDkT[D ftu p?IeK d/ nzdo{Bh nkfvN s/ gkbDk ekoiK dh wjZstg{oB G{fwek j?. fJe nkw fB:w ti'I gkbDk ekoi B{z p?Ie dhnK nkgDhnK gkfb;hnK s/ ftXhnK fiBQK ftZu s/ ftfB:we b'VK ;akfwb jB bJh fJe ;[szso w[bKeD T[gbpZX eoBk ukjhdk j?. p?IeK B{z fJj :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe T[BQK dh nkfvN w;ahBoh ftu T[fuZs ;Nkc j't/ fi; ftu nfij/ ftnesh ;akwb j'D. i' fe nfijhnK gkfb;hnK s/ ftZXhnK s'I Gbh-GKs ikD{ j'D. ;fj:'rh|nzdo{Bh nkvhNoK B{z pqKuk ftu e/HtkJhH;hHftXhnK dh tos'I dh ft;a/;a gVQskb eoBh ukjhdh j? ns/ fJ; ;pzX d/yD ftu nkJhnK T[ekJhnK pko/ fNgDh d/Dh ukjhdh j?. fJ; ;pzX ftu gkbDk B{z fswkjh nkXko s/ p'ov dh nkfvN ew/Nh nZr/ g/;a eoBk ukjhdk j?.

p?IeK ftZu fB;au/ jh fJe fBozso f;ybkJh gq'rokw j'Dk ukjhdk j? sK fe ;Nkc d/ w?IpoK B{z T[fus o{g ftZu e/HtkJhH;hHftXhnK ftu ;[oZfyns ehsk ik ;e/. f;ybkJh b'VK ftZu cozN bkJhB ;Nkc, gkbDk ;Nkc s/ Bt/I rkjeK Bkb fBgND tkb/ ;Nkc bJh tZy tZy e/Ido fpzd{ j'D/ ukjhd/ jB. fJj nfs iao{oh j? fe i' ;ko/ ;pzXs jB T[j e/HtkJhH;hHgkfb;hnK fgZS/ skofee nkXko B{z g{oh soQK ;wMD s/ T[BQK B{z fBozso bkr{ eoB.

rkje f;Zfynk

6- e/HtkJhH;hHftXhnK dk BkcaiheoB p?IeK s'I fJj wzr eodk j? fe T[j rkjeK gk;'I e[M ikDekoh jkf;b eoB i' fe fBih fe;w dh j' ;edh j? iK fi; dh j[D sZe edh wzr BjhI ehsh rJh . fJ; ekoB rkje d[nkok ekch gq;aB g[ZS/ ik ;ed/ jB fit/I fe nfijh ikDekoh gqkgs eoB dk wzst s/ T[d/;a eh j?. fJ; bJh p?IeK B{z ft;a/; ;kfjs|g?IcfbN nkfd fsnko eoB dh b'V j? sK fe rkje B{z e/HtkJhH;hHgq'rokw d/ NhfunK pko/ ikDekoh fdZsh ik ;e/. rkjeK Bkb fBgNd/ ;w/I co/N v?;e ;Nkc B{z nfijhnK ;fEshnK j?Ivb eoB bJh ft;/a; o{g ftZu f;fyns eoBk ukjhdk j?.

BthnK seBheK B{z bkr{ eoBk-eo?fvN ekov|v?pfN ekov|;wkoN ekov|frcaN ekov

7- p?IeK B{z fe;/ th wBh bKvfozr XwehnK tZb ft;a/;a fXnkB d/Dk ukjhdk j? i' fe BthnK ftek;;ahb gqDkbhnK s'I g?dk j' ;edhnK jB, fiBQK ftZu fJzNoB?N p?Ifezr ;akfwb j? i' fe r[wBkwh dh jwkfJs eo ;edk j? ns/ i/eo b'V gt/ sK nfij/ T[gkU eoB/ ukjhd/ jB fe wBh bKvfozr ;ehwK ftZu T[BQK dh tos'I B{z o'fenk ik ;e/.

eJh p?Ie tZy tZy fe;w d/ fJb?eNqkfBe ekov ikoh eoB d/ eko'pko ftZu bZr/ j'J/ jB fiBQK dh tos'I rkjeK d[nkok t;s{nK s/ ;/tktK dh yohd, J/HNhHn?wH s'I e?;a eYtkT[D bJh ehsh iKdh j? s/ T[BQK dh tos'I czvK dh fJb?eNqkfBe NqK;co bJh th ehsh ik ;edh j?. fJ; s'I fJbktk fJBQK ekovK dk gqubD nkw eoe/ J/izNK dhnK ;/tktK okjhI ehsk iKdk j?. p?IeK B{z fJj :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe rkjeK B{z ekov ikoh eoB s'I gfjbK e/HtkJhH;hHftXhnK B{z T[fuZs o{g ftZu bkr{ ehsk ikt/. fJj th T[fuZs j't/rk fe J/izNK B{z th e/HtkJhH;hHT[gktK d/ nXhB ehsk ikt/.

w"i{dk yakfsnK bJh nkgD/ rkje B{z ikD'

8- p?IeK B{z ;kv/ eqwtko ;oe[bo BzLvhHphHUHvhHJ/Hn?wHn?bHphH;hH47|14H01H001|2003-04, vhHphHUHvhHJ/Hn?wHn?bH129|14H01H001|2003-04 ns/ vhHphHUHvhHJ/Hn?wHn?bHphH;hHBzL 101|14H01H001|2003-04 fwsh 24 Btzpo 2003, d;zpo 16, 2003 ns/ iB 21, 2004 okjhI fJj w;atok fdZsk frnk ;h fe T[j e/HtkJhH;hHwkgdzvK B{z bkr{ eoB fiBQK dk ;kv/ ;oe[b BzL vhHphHUHvhHBzLJ/Hn?wHn?bHphH;hH18|14H01H001|2002-03 fwsh 16 nr;s, 2002 okjhI ;ko/ w"i{dk rkjeK B{z ;wK pZX sohe/ Bkb fdZsk frnk ;h. id fe ;'XhnK ;/XK ;ko/ Bt/I rkjeK s/ bkr{ j'DrhnK.p?IeK B{z ukjhdk j? fe T[j T[BQK B{z ;ko/ w"i{dk rkjeK s/ gdkoEesk s/ i'yw d/ nkXko s/ bkr{ eoB go w"i{d yakfsnK ftZu b?D d/D dk fBozso fBohyD ehsk ikt/ ns/ yaks/ dh ekoi;ahbsk ftu fe;/ n;kXkoD ftXh ;hHvhHvhH T[gktK d/ w[bKeD nXhB fbnkT[Dk ukjhdk j?. p?Ie, yaks/ dh gqfeqsh s/ fe;w d/ nkXko s/ nfij/ yakfsnK s/ wkfJe ;hwKtK bkr{ eoB s/ ftuko eo ;ed/ jB. n?go fJj :ehBh pDkfJnk ik ;edk j? fe ezgBhnK, caowK, Nq;NK, dkB dhnK ;z;EktK, Xkofwe ;zrmB s/ j'o ;z;EktK d/ ;ko/ w'i{dk yaks/ xZN' xZN e/HthH;hHfwnkoK nXhB fbnKd/ ikD i' fe e[dosh|ekB{zBh ftnesh ns/ bkGekoh wkbeK dh ;Bkyas ;Ekgs eoBr/. p?Ie fJj :ehBh th pDk ;ed/ jB fe fwnkdh|ohefozr fvgkfiaN yakfsnK iK fJ; fe;w d/ j'o yakfsnK B{z BftnkT[D d/ ;w/I Bt/I yaks/ ;wfMnk ikt/ s/ fJBQK B{z ;z;a'fXs e/HtkJhH;hHftXhnK d/ nXhB fbnKdk ikt/.

fiZE/ p?Ie ;{uBk Bk fGitkT[D ekoB ns/ iK|rkje tb'I ;fj:'r Bk d/D ekoB T[fuZs e/HtkJhH;hHT[gkU bkr{ eoB s'I n;wZoE j'D sK p?Ie yaksk pzd eoB iK p?Ifezr|eko'pko ;pzX pzd eoB s/ ftuko eo ;ed/ jB go fJ; s'I gfjbK T[j rkje B{z B'fN; d/Dr/ s/ nfijk c?;bk b?D d/ ekoB dZ;Dr/. nfij/ c?;b/ tkip s"o s/ ;hBhno gZXo s/ b?D dh b'V j?.

;kohnK pqKuk ns/ Gkos s'I pkjo ;G ;jkfJe ;akyktK s/ bkr{ j'D :'r

9- T[go'es ;/XK ;G pqKuk s/ ns/ pj[frDsh ftu wbehns tkb/ fB:zsqeK i' ftd/;ak ftu ;fEs jB, ft;a/;a eoe/ T[BQK d/;aK i' fe n?cHJ/HNhHn?cHdhnK f;cako;aK B{z bkr{ BjhI eod/ iK xZN bkr{ eod/ jB s/ th T[; jZd sZe bkr{ j'DrhnK fi; sZe fe ;EkBe ekB{zB nkfrnk fdzd/ jB. id'I bkr{ j'D tkb/ ;EkBe ekB{zB nkfrnk fdzd/ jB. id'I bkr{ j'D tkb/ ;EkBe ekB{zB s/ ftfB:w fJBQK ;/XK B{z bkr{ eoB s'I o'ed/ jB sK fJ; rZb B{z foiaot p?Ie d/ fXnkB ftu fbnkT[Dk ukjhdk j?.

w[Zy nfXekoh dh fB:[esh

10- p?Ie fJe ;hBhno w?Biw?IN nca;o dh fB:[esh eo ;ed/ jB fi; B{z fgqz;hgb nca;o fejk ik ik ;edk j?. fgqz;hgb nca;o p?Ie d/ w[Zy| ekog'o/N dcaso ftu ;fEs j't/rk ns/ fBohyaD ns/ ;ko/ b?D d/Dk dh fog'oN d/D ns/ ;{uBk tzvkT[D fit/I fe ekB{zB nXhB b'VhIdh j't/, bJh fiazw/tko j't/rk. T[j BkcaiheoB J/iz;hnK, p?IeK s/ fe;/ j'o ;z;EktK ftueko B/Vbk skbw/b poeoko oZy/rk i' fe wBh bKvfozr fto[ZX bVkJh s/ dfj;asrodh B{z ckfJBK; eoB fto[ZX ;zxo;a eo ojhnK jB.


nB[br-1

rkje ;aBkyas dhnK b'VK-;ze/se nrtkJhnK

Nq;N|Bkwiad ftnesh iK nwkBsh yaks/

fJ; rZb dh ;zGktBk j? fe Nq;N|Bkwiad ftnesh iK nwkBsh yakfsnK dh tos'I rkje dh ;aBkyas dhnK ftXhnK B{z Sb ;ed/ jB. p?IeK B{z fJj fBoXkos eoBk ukjhdk j? fe eh rkje fe;/ j'o ftnesh ti'I fJe Nq;Nh|Bkwiad ftnesh iK fe;/ j'o wkfXn;E ti'I ekotkJh eo fojk j?. i/eo nfijk j't/ sK p?Ie wkfXn;EK ns/ T[BQK ftneshnK fiBQK ti'I T[j ekotkJh eo oj/ jB dh ;aBkyas dk ;zs';aiBe ;p{s wzr eoB bJh fiZd eo ;ed/ jB s/ T[j nwkBs dh fe;w iK bkr{ j'o gqpzX dh fe;w d/ t/ot/ th gqkgs eo ;ed/ jB. fe;/ Nq;N dk yaksk y'bQd/ ;w/I, p?IeK B{z Nq;NhnK ns/ Nq;N d/ fBgNkok eoB tkfbnK(;w/s fe;/ j'o ftnesh i' Nq;N dhnK ;zgshnK dk fBgNkok eodk j?) rqKNoK, gq'N?eNoK, bkG gksoK s/ j;skyao eosktK dh ;aBkyas dh s;dhe bJh T[fuZs fJjfsnks tosB/ ukjhd/ jB. bkG gksoK dh ;aBkyas T[; ;w/I b?Dh ukjhdh j? id'I T[j fBoXkos j' ikD. fe;/ ckT{v/;aB d/ e/; ftu pkBh w?B/ioK| vkfJo?eNoK ns/ bkG gksoK i/eo T[j fBoXkos j'D dh s;dhe eoB bJh edw u[eD/ ukjhd/ jB.

 ezgBhnK s/ caowK d/ yaks/

p?IeK B{z tgkoe j'Idk fto[ZX u[ezB/ ofjD dh b'V j? fiBQK dh tos'I ftneshnK d[nkok p?IeK e'b yaks/ y'bQD bJh fJe *cozN* ti'I ehsh ik ojh j?. p?IeK B{z j'Id d/ ezNo'b YKu/ dh x'y eoBh ukjhdh j?, czvK dk ;'qs fBoXkos eoBk ukjhdk j? ns/ gqkfeqse ftneshnK dh ;aBkyas eoBh ukjhdh j? fi; dk ezNo'b eoB fjs j? s/ i' fe w?B/iw?IN ftu ;akfwb jB. fJBQK b'VK ftu Bowh i'yw dh nB[G{sh nB[;ko ehsh ik ;edh j? noEks gpfbe ezgBh d/ e/; ftu ;ko/ ;a/no j'bvoK dh ;aBkyas eoBh iao{oh BjhI.

g/;aktkokBK ftu'fbnK d[nkok y'bQ/ rkje yaks/

id'I p?Ie B{z fJj ikDekoh j't/ iK fJj ft;atk; eoB dk ekoB j't/ fe;/ gq'c?;aBb wfXnk;E d[nkok y'fbQnk yaksk fJe rkje ti'I j? T[; rkje dh fB;au/ jh ;aBkyas eoBh ukjhdh j?. p?Ie *fJeZm/ yaks/* oZy ;ed/ jB fiBQK dk gqpzX gq'c?;aBb wfXnk;EK d[nkok nfijhnK j'IdK fit/I fe nkg;h czv, g?B;aB czv iK j'o fe;w d/ czvK ti'I ubkfJnk iKdk j?. p?Ie, tehbK|ukoNv neKT{N?INK iK ;Nke po'eoK d[nkok ubkJ/ ikD tkb/ **;KM/ yaks/** T[BQK czvK bJh y'bQ ;edk j? i' fe rkjeK dh o/Ii bJh **nkB fvgkfiaN** iK **fJzB n?;e"o** bJh oZy/ iKd/ jB. fiZE/ wfXn;Ek d[nkok oZy/ czv p?Ie ftZu fJeZm/ BjhI ehs/ iKd/ s/ T[E/ ** ;p-neKT{N;** jB fiBQK ftu'I jo fJe bkGekoh wkbe dk j?, T[E/ ;ko/ bkGekoh wkbeK dh fB;au/ jh ;aBkyas eoBh ukjhdh j?. fiZE/ nfij/ czv p?Ie ftu fJeZm/ ehs/ iKd/ jB, p?IeK B{z fco th bkGekoh wkbeK okjhI d/yDk ukjhdk j? fiZE/ p?Ie e;Nwo fvT{ fvbhi?I; (;hHvhHvhH) s/ fBoGo eod/ jB i' fe fJe wkfXn;E d[nkok ehsh iKdh j?, T[BQK B{z fJj s;Zbh eoBh ukjhdh j? fe wkfXn;E B{z o?r{b/N ehsk iKdk j? s/ T[; s/ fBrokBh oZyh iKdh j? s/ T[; e'b T[fuZs gqDkbhnK jB sK fe e/HtkJhH;hHb'VK dh gkbDk ehsh ik ;e/. fJj ;wM b?Dk ukjhdk j? fe rkje B{z ikDB dh n;bh fiazw/tkoh p?Ie dh j?.

Gkos s'I pkjo ofjzd/ okiBhfse s"o s/ ikjo ftneshnK (ghHJhHghia|PEPs) d/ yaks/

okiBhfse s"o s/ ikjo ftnesh T[j jB fiBQK B{z ftd/;a ftu nfjw gpfbe ekoi ;'Ig/ iKd/ jB fit/I fe okiK iK ;oekoK d/ w[Zyh, ;hBhno f;nk;sdkB ;hBhno ;oekoh|fBnKfJe|;?fBe nca;o, oki dh wbehns tkbhnK ekog'o/;aBK d/ ;hBhno ekoi ;kXe, wjZstg{oB okiBhfse gkoNh d/ eowukoh nkfd. p?IeK B{z ukjhdk j? fe T[j fJ; ;q/Dh d/ fe;/ th ftnesh|rkje i' e'Jh ;pzX ;Ekgs eoBk ukj[zdk j? pko/ b'VhIdh ikDekoh b?D ns/ gpfbe y/so ftZu T[; pko/ T[gbpX ;koh ikDekoh u?e eoB. p?IeK B{z fJe rkje ti' T[; dh ghHJhHghiaH ;theko eoB s'I gfjbK ftnesh dh ;aBkyas dh s;dhe eoBh ukjhdh j? ns/ czvK d/ ;'qsK pko/ ikDekoh b?Dh ukjhdh j?. ghHJhHghH bJh yaksk y'bQD dk c?;bk ;hBhno gZXo s/ b?Dk ukjhdk j? fi; ;g;aN T[b/y rkje ;thfeqs gkfb;h ftu eoBk ukjhdk j?. p?IeK B{z nfij/ yakfsnK B{z ubzs nkXko s/ tXhe fBohyaD nXhB fbnkT[Dk ukjhdk j?. T[go'es wkgdzvK B{z ghHJhHghia d/ Biadheh fo;as/dkoK s/ gfotkoe w?IpoK d/ yakfsnK s/ th bkr{ eoBk ukjhdk j?.

 o{-p-o{ Bk j'D tkb/ rkjeK d/ yaks/

N?bhc'B ns/ fJb?efNqe p?Ifezr d/ bkr{ j'D Bkb p?IeK d[nkok rkjeK bJh yaks/ y'bQ/ ik oj/ jB fi; ftu rkje B{z p?Ie pqKu ftu ikD dh b'V BjhI g?Idh. nkjw' ;kjwD/ rkjeK d/ e/; ftu nkw rkje ;aBkyash ftXhnk B{z bkr{ eoB s'I fJbktk, ft;a/;a s/ T[fuZs ftXhnK j'DhnK ukjhdhnK jB sK fe ;akfwb tZX i'yw B{z yasw ehsk ik ;e/. fJ; rZb s/ ia'o d/Dk ukjhdk j? fe g/;a ehs/ ;ko/ d;skt/iK dk s;dheheoB ehsk ikt/ s/ i/eo b'V j't/ sK tXhe d;skt/i dh wzr ehsh ik ;edh j?. nfij/ e/;K ftu p?Ie fJj th wzr eo ;ed/ jB fe fe;/ j'o p?Ie Bkb rkje d/ yaks/ ftu gfjbh ndkfJrh rkje d/ yaks/ okjhI ehsh ikt/ i' fe fJ; pdb/ T[BQK jh e/HtkJhH;hHfwnkoK dh gkbDk eodh j't/. ;hwK gko rkjeK d/ e/; ftu, rkje B{z d;skt/iheoB Bkb w/bD dh tXhe efmBkJh j? ns/ p?IeK B{z shih fXo dh s;dhe|ikD-gSkD s/ fBoGo eoBk g?Idk j?. nfij/ e/;K ftZu fJj fB;au/ jh :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe shih fXo ftfB:ws s/ fBrokBh tkbh j'Id j't/ s/ T[; e'b T[fuZs e/HtkJhH;hHgqDkbhnK bkr{ j'D.

;zgoeh p?Ifezr

;zgoeh p?Ifezr fJe p?Ie (gq/;ae p?Ie) d[nkoK d{i/ p?Ie (T[sZodksk p?Ie) B{z p?Ifezr ;/tktK B{z T[gbpZX eoBk j?. fJBQK ;/tktK ftu e?;a|czv gqpzXB, nzsook;aNoh sko NqK;coK, vhwKv vokcaNK bJh XzBok;ah eYtkT[D d/ gqpzX s/ vke NqK;coK i' fe yakfsnK, u?eK dh ebhnfozr nkfd okjhI ndkfJrh:'r jB, ;akfwb jB. p?IeK B{z b'VhIdh ikDekoh jkf;b eoBh ukjhdh j? fe T[j gq/;ae|T[sZodksk p?Ie d/ w?B/iw?IN, gqw[Zy tgkoe rshftXhnK, J/Hn?wHn?b|;hHn?cHNhHgkbDk d/ gZXo, yaksk y'bQD d/ T[d/;a shih fXo dhnK j'IdK dh ;aBkyas i' fe ;pzXs p?Ifezr ;/tktK dh tos'I eoBrhnK pko/ ikDekoh ns/ gq/;ae|T[sZodksk w[be ftu ftfB:we|fBohye YKuk ft;a/;a Y[etKgD oZydk j?. fJ; gqeko p?IeK B{z gquko s'I T[gbpZX ;{uBk s'I fJj ;[fB;aus eoB dk :sB eoBk ukjhdk j? fe eh d{ik p?Ie fe;/ wBh-bKvfozr iK dfj;asrodh ckfJBKf;zr iK o?r{b/Noh ekotkJh d/ nXhB sK BjhI fojk. id fe fJj T[fuZs j? fe nfij/ ;pzX e/tb p'ov dh wBia{oh Bkb ;Ekgs eoB/ ukjhd/ jB, go nfij/ e/; ftu e[M p?IeK d/ p'ov ;aesh B{z fe;/ gqpzXeh nEkoNh d/ ;g[od eoBk ukj[zd/ jB sK T[j fJj ;aesh nfijh ew/Nh B{z d/ ;ed/ jB fi; dk w[Zyh p?Ie dk u/now?B|;hHJhHUH j't/ id fe Bkb jh nfij/ ;pzXK dh wBi{aoh bJh ;g;aN wkgdzv fBoXkos ehs/ ikD. ew/Nh d[nkok wBia{o sithiK B{z fB;au/ ehs/ ikD. ew/Nh d[nkok wBia{o sithiaK B{z fB;au/ jh p'ov dh nrbh whfNzr ftu pkd tkbh wBi{oh bJh g/;a ehsk ikt/. jo p?Ie dhnK fiazw/tkohnK fiBQK Bkb ;pzXs p?Ifezr ;pzX ;Ekfgs ehsk iKdk j? dk ;g;aN o{g ftZu d;skt/iheoB ehsk ikt/. yakfsnK okjhI ndkfJrh:'r d/ e/; ftu gq/;ae p?Ie B{z fJj s;Zbh j'Dh ukjhdh j? fe T[sZodksk p?Ie B/ T[BQK rkjeK dh ;aBkyas eo bJh j? fiBQK dh yakfsnK sZe f;ZXh gj[zu j? s/ T[BQK s/ fBozso *T[fuZs edw* dh fiazw/tkoh b? fojk j?. gq/;ae p?Ie B{z fJj th :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe T[sZodksk p?Ie p/Bsh ehs/ ikD s/ ;pzXs rkje ;aBkyas nzeV/ s[ozs T[gbpZX eoB d/ :'r j't/rk. p?IeK B{z **;?bZ p?IeK**(y'b B[wk p?Ie) noEks nfij/ p?Ie i' nfij/ d/;a ftu fBrws j? fiZE/ fJ; dh tk;sfte w"i{drh BjhI s/ i' fe;/ ftfB:ws wkbh ro[Zg Bkb ;pzXs BjhI) Bkb e'Jh ;zgoeh ;pzX pDkT[D s'I fJBeko eoBk ukjhdk j? . ;?bZ p?IeK B{z fJ; rZb dk th fXnkB oZyDk ukjhdk j? fe T[j T[sZodksk ftd/;ah wkbh ;z;EktK Bkb ;pzX ;Ekfgs eoB s'I r[o/ia eoB i' fe nkgD/ yakfsnK dh tos'I eoB dh fJikias ;?b p?IeK B{z fdzd/ jB. p?IeK B{z T[sZodksk p?IeK Bkb fJ; rZb pko/ th nfs nfXe u[ezBk j'Dk ukjhdk j? i' p?Ie nfij/ d/;aK ftu jB fiZE/ e/HtkJhH;hHd/ fwnko Bht/I jB ns/ T[j d/;a i' wBh-bKvfozr ns/ dfj;asrodh B{z ftZsh ;jkfJsk eoB fto[ZX bVkJh ftu ;fj:'r BjhI fdzd/. p?IeK B{z fJj :ehBh pDkT[Dk ukjhdk j? fe T[sZodksk p?IeK e'b wBh-bKvfozr d/ fto[ZX BhshnK s/ ftXhnK bkr{ jB s/ ;pzXs yakfsnK okjhI ehs/ ikD tkb/ b?D d/DK bJh *T[fuZs T[dw* tkbhnK ft;fsqs ftXhnK B{z bkr{ eod/ jB.


nB[br-..

rkje ;aBkyas ftXh

T[j ft;a/;askJhnK fiBQK dh s;dhe ehsh ikDh j? s/ T[j d;skt/i i' fe rkjeK gk;'I gqkgs ehs/ ik ;ed/ jB.

ft;a/;askJhnK

d;skt/ia

ftneshnK d/ yaaks/ -ekB{zBh BK s/ e'Jh j'o BK fiBQK dh tos'I ehsh rJh j?.

 

 

 

 

 

 

 

-do[;s ;EkJh gskL

 

 

 

 

(i) gk;g'oN (ii) g?B ekov (iii) t'NoK d/ ;aBkyash ekov (iv) vokJhftzr bkfJ;z; (v) ;aBkyash ekov (p?Ie dh ;zs[;aNsk d/ nB[e{b) (vi) wBia{o;[adk ;oekoh nfXekoh iK ;oekoh eowukoh gk;'I gZso i' fe p?Ie dh ;zs[;aNsk nB[;ko rkje dh ;aBkyas nB[;ko rkje dh ;aBkyas s/ fojkfJ;a dh s;dhe eo/. (i) N?bhc{B fpb (ii) p?Ie yaks/ dh ;N/Nw?IN(iii) fe;/ wBia{o;a[dk ;oekoh nfXekoh gk;'I gZso.

(iv) fpibh dk fpb (v) ok;aB ekov (vi) fB:'ie gk;'I gZso (i' p?Ie dh ;zs[;aNh nB[;ko j't/) (e'Jh j'o d;skt/i i' rkje dh ikDekoh p?Ie dh ;zs[;aNsk nB[;ko fdzdk j?, T[j ekch j't/rk)

ezgBhnK d/ yaks/

- ezgBh dk BK

- eko'pko dk gqw[Zy ;EkB

- ezgBh dk vke G/iD dk gsk

- N?bhc{B|c?e; Bzpo

 

 

 

 

 

 

GkJhtkbh tkbhnK cowK d/ yaks/

- ekB{zBh BK

- gsk

- ;ko/ GkJhtkbK d/ BK s/ gs/

- cow s/ GkJhtkbK d/ N?bhc{B Bzpo

(i) fJBekog'o/;aB s/ w?w'ozvw dk ;oNhfce/N ns/ n?;';hJ/;aB d/ nB[S/d (ii) e'Jh yaksk y'bQD bJh p'ov nkc vkfJo?eNoia dk wsk ns/ T[BQK dh ;aBkyas fiBQK e'b yaksk ubkT[D dh nEkoNh j?. (iii) fJ; tb'I eko'pko ubkT[D bJh fJ; d/ w?B/ioK, nca;oK iK eowukohnK B{z fdZsh gkto nNkoBh (iv) g?B nbkNw?IN gZso dh Beb (v) N?bhc{B fpb dh Beb

 

 

(i) ofi;N/q;aB ;oNhfce/N, i/eo ofi;Nov j?. (ii) GkJhtkbh ftb/y (iii) caow tb'I fJ; dk eko'pko ubkT[D bJh caow d/ GkJhtkb iK eowukoh B{z fdZsh gkto nkc nNkoBh (iv) e'Jh ;oekoh s"o s/ ikfJia d;skt/i i' GkJhtkbK s/ ftneshnK dh ;aBkyas eodk j? fiBQK e'b gkto nkc nNkoBh j? s/ T[BQK d/ gs/. (v) cow|GkJhtkbK d/ BK s/ N?bhc{B fpZb.

Nq;NK s/ cKT{v/;aBK d/ yaks/

-Nq;NhnK, fBgNkok eoB tkfbnK, bkG gksoK s/ j;skyao eosktK d/ BK

-pkBh, w?B/ioK|vkfJo?eNoK s/ bkGgksoK d/ BK s/ gs/

- N?bhc[B|c?e; Bzpo

(i) ofi;Nq/;aB dk ;oNhfce/N, i/eo ofi;Nov j? (ii) fJ; tb'I eko'pko eoB bJh fdZsh gkto nkc nNkoBh (iii) e'Jh ;oekoh s'o s/ ikfJi d;skt/i i' Nq;NhnK, fBgNkok eosktK, bkG gksoK s/ T[BQK dh ;aBkyas eodk j't/ fiBQK e'b gkto nkc nNkoBh j?, pkBh|w?B/io|vkfJo?eNoia s/ T[BQK d/ gs/ (iv) cKT{v/;aB|n?;';hJ/;aB dh w?B/fizazr pkvh dk wsk (v) N?bhc'B fpZb


RbiTtsCommonUtility

प्ले हो रहा है
ਸੁਣੋ

Related Assets

RBI-Install-RBI-Content-Global

RbiSocialMediaUtility

ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਮ ਖਬਰਾਂ ਤੱਕ ਤੇਜ਼ ਐਕਸੈਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ!

Scan Your QR code to Install our app

RbiWasItHelpfulUtility

ਕੀ ਇਹ ਪੇਜ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸੀ?