తేది: 08/10/2021

గవర్నర్ ప్రకటన, అక్టోబర్ 08, 2021

కోవిడ్ మహమ్మారి ప్రారంభమైనప్పటి నుండి ఇది నా పన్నెండవ ప్రకటన. వీటిలో, రెండు ప్రకటనలు ద్రవ్య విధాన సమితి (ఎంపిసి) చక్రానికి వెలుపల ఉన్నాయి - ఒకటి ఏప్రిల్ 2020లో కోవిడ్-19 సంక్షోభం సంభవించినప్పుడు మరియు మరొకటి మే 2021లో రెండవ వేవ్ గరిష్టంగా ఉన్నప్పుడు. ఇంకా, రెండు సందర్భాలలో - మార్చి మరియు మే 2020 - ఆర్థిక వ్యవస్థను మహమ్మారి విధ్వంసం నుండి రక్షించడానికి ముందస్తు చర్య తీసుకోవడానికి ఎంపిసి సమావేశాన్ని ముందుగా నిర్వహించాల్సి వచ్చింది. ఈ సమయంలో ఊహకందని సంక్షోభానికి ముందస్తుగా మరియు నిర్ణయాత్మకంగా స్పందించడానికి భారతీయ రిజర్వు బ్యాంకు 100 కంటే ఎక్కువ చర్యలు తీసుకుంది. అలా చేస్తున్నప్పుడు, మేము ఏ నిబంధనల పుస్తకానికి కట్టుబడి ఉండలేదు. ఆర్థిక మార్కెట్ల పనితీరును మరియు మార్కెట్ సెంటిమెంట్‌లను సానుకూలంగా ఉంచడానికి; కొత్త మరియు సాంప్రదాయేతర చర్యలు తీసుకోవడానికి; లక్ష్యంగా ఉన్న రంగాలు మరియు సంస్థలకు ద్రవ్యతని అందించడానికి; మరియు వ్యక్తులు మరియు వ్యాపారాలను చేరుకోవడానికి డిజిటల్ సాంకేతికతల ఉపయోగానికి మేము వెనుకాడలేదు. ఈ విధంగా, మహమ్మారి ప్రోటోకాల్‌లు మనలో భాగం అయినప్పటికీ, సాంకేతికత మనల్ని ఒకదానితో ఒకటి కలుపుతుంది.

2. ఈ నేపథ్యంలో, ఎంపిసి అక్టోబర్ 6, 7 మరియు 8, 2021 తేదీల్లో సమావేశమైంది. అభివృద్ధి చెందుతున్న స్థూల ఆర్థిక మరియు ఆర్థిక పరిస్థితులు మరియు దృక్పథం యొక్క అంచనా ఆధారంగా, పాలసీ రెపో రేటుకు సంబంధించి యథా స్థితిని కొనసాగించడానికి ఎంపిసి ఏకగ్రీవంగా ఓటు వేసింది మరియు అనుకూల విధాన వైఖరిని నిలుపుకోవడానికి 5 - 1 మెజారిటీతో. పర్యవసానంగా, పాలసీ రెపో రేటు 4 శాతం వద్ద మారదు; మరియు మన్నికైన ప్రాతిపదికన వృద్ధిని పునరుద్ధరించడానికి మరియు కొనసాగించడానికి మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థపై కోవిడ్-19 ప్రభావాన్ని తగ్గించడానికి, అవసరమైనంత కాలం ఈ వైఖరి అనుకూలమైనదిగా ఉంటుంది, అదే సమయంలో ద్రవ్యోల్బణం ముందుకు వెళ్లే లక్ష్యంలోనే ఉంటుంది. మార్జినల్ స్టాండింగ్ ఫెసిలిటీ (MSF) రేటు మరియు బ్యాంక్ రేటు 4.25 శాతం వద్ద ఎలాంటి మార్పు లేకుండా కొనసాగుతుంది. రివర్స్ రెపో రేటు కూడా 3.35 శాతం వద్ద ఎలాంటి మార్పు లేకుండా కొనసాగుతుంది.

3. కష్టతరమైన రెండవ దశ ముగింపు మరియు కోవిడ్-19 వ్యాక్సినేషన్‌లో గణనీయమైన వేగం, ఆర్థిక కార్యకలాపాలను తెరవడానికి మరియు సాధారణీకరించడానికి ఎక్కువ విశ్వాసాన్ని కల్పించడంతో, భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ పునరుద్ధరణను పొందుతోంది. ప్రస్తుత గ్లోబల్ రికవరీలో వ్యాక్సిన్ రీచ్ నిజమైన ఫాల్ట్ లైన్ అయితే, గత ఎంపిసి సమావేశ సమయంలో కంటే ఈ రోజు భారతదేశం చాలా మెరుగైన స్థానంలో ఉంది. వృద్ధి ప్రేరణలు బలపడుతున్నట్లు కనిపిస్తున్నాయి మరియు ద్రవ్యోల్బణం పథం ఊహించిన దాని కంటే అనుకూలంగా మారుతున్నందున ఆశావాహంగా వున్నాము. ప్రపంచ ప్రకంపనలు ఉన్నప్పటికీ, భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క స్థూల-ఆర్థిక మూలాధారాల యొక్క అంతర్లీన స్థితిస్థాపకత ద్వారా, ఒడిదుడుకుల నుండి బయటపడి సాధారణ స్థితి వైపు ప్రయాణించాలని ఆశిస్తున్నాము.

4. ఇప్పుడు నేను పాలసీ రేటు మరియు అనుకూల వైఖరిపై విరామం కోసం ఎంపిసి యొక్క హేతుబద్ధత గురించి సంక్షిప్త అవలోకనాన్ని ఇస్తాను. ఎంపిసి యొక్క ఆగస్ట్ అంచనాలు మరియు ధృక్పథంకు అనుగుణంగా గత రెండు నెలల్లో ఆర్థిక కార్యకలాపాలు విస్తృతంగా అభివృద్ధి చెందాయని ఎంపిసి పేర్కొంది; మరియు జూలై-ఆగస్టులో CPI ద్రవ్యోల్బణం ఊహించిన దానికంటే తక్కువగా ఉంది. Q1:2021-22లో వాస్తవ GDP వృద్ధి 20.1 శాతానికి దగ్గరగా ఉంది, అయినప్పటికీ ఎంపిసి అంచనా వేసిన 21.4 శాతం కంటే కొంచెం తక్కువగా ఉంది. అంటువ్యాధులు తగ్గుముఖం పట్టడం, వ్యాక్సినేషన్ యొక్క పటిష్టమైన వేగం, అంచనా వేసిన ఖరీఫ్ ఆహారధాన్యాల ఉత్పత్తి, మూలధన వ్యయం, నిరపాయమైన ద్రవ్య మరియు ఆర్థిక పరిస్థితులు మరియు ఉత్సాహం బాహ్య డిమాండ్లతో, Q2:2021-22 కోసం అధిక-పౌనఃపున్య సూచికలు ఆర్థిక పునరుద్ధరణ ఊపందుకున్నాయని సూచిస్తున్నాయి.

5. మే లో ద్రవ్యోల్బణంలో స్పైక్‌ని తాత్కాలికంగా అంచనా వేసిన ఎంపిసి యొక్క అంచనాను ధృవీకరిస్తూ,జూలై-ఆగస్టులో వినియోగదారుల ధరల ద్రవ్యోల్బణం తగ్గి, ఆహార ద్రవ్యోల్బణం సడలింపుతో టాలరెన్స్ బ్యాండ్‌లోకి తిరిగి వెళ్లింది. సెప్టెంబరులో రుతుపవనాల మెరుగుదల, ఖరీఫ్ ఉత్పత్తి ఆశించిన స్థాయిలో పెరగడం, ఆహారధాన్యాల తగినంత బఫర్ స్టాక్ మరియు కూరగాయల ధరలు తక్కువ కాలానుగుణంగా లభించడం వంటివి ఆహార ధరల ఒత్తిడిని మ్యూట్‌గా ఉంచే అవకాశం ఉంది. అయితే ప్రధాన ద్రవ్యోల్బణం స్టికీగా ఉంది. అంతర్జాతీయంగా పెరిగిన ముడి చమురు మరియు ఇతర వస్తువుల ధరలు, కీలకమైన పారిశ్రామిక భాగాల యొక్క తీవ్రమైన కొరత మరియు అధిక లాజిస్టిక్స్ ఖర్చులతో కలిపి, ఇన్‌పుట్ ధర ఒత్తిడిని పెంచుతున్నాయి. అయినప్పటికీ, బలహీనమైన డిమాండ్ పరిస్థితుల కారణంగా అవుట్‌పుట్ ధరలకు పాస్-త్రూ అదుపు చేయబడింది. పెరిగే పరిస్థితులకు అనుగుణంగా అప్రమత్తత అవసరం.

6. మొత్తంమీద, సమిష్టి డిమాండ్ మెరుగుపడుతోంది కానీ మందగమనం ఇప్పటికీ ఉంది; అవుట్‌పుట్ ఇప్పటికీ మహమ్మారి ముందు స్థాయి కంటే తక్కువగా ఉంది మరియు రికవరీ అసమానంగా ఉంటుంది మరియు నిరంతర విధాన మద్దతుపై ఆధారపడి ఉంటుంది. భారతదేశంలో ఆర్థిక కార్యకలాపాల్లో 40 శాతం దోహదపడే కాంటాక్ట్ ఇంటెన్సివ్ సేవలు ఇప్పటికీ వెనుకబడి ఉన్నాయి. సరఫరా వైపు మరియు ఖర్చు ఒత్తిడి ద్రవ్యోల్బణంపై ప్రభావం చూపుతుంది మరియు సరఫరా గొలుసుల సాధారణీకరణతో ఇవి మెరుగుపడతాయని భావిస్తున్నారు. ఇంధనంపై పరోక్ష పన్నుల క్రమాంకనం ద్వారా వ్యయ-పుష్ ఒత్తిళ్లను నియంత్రించే ప్రయత్నాలు ద్రవ్యోల్బణం మరింత స్థిరంగా తగ్గడానికి మరియు ద్రవ్యోల్బణ అంచనాలను పెంచడానికి దోహదం చేస్తాయి. ఈ నేపథ్యంలో, గత ఎంపిసి ప్రకటనలో పేర్కొన్న విధంగా ప్రస్తుత రెపో రేటును 4 శాతం వద్ద కొనసాగించాలని మరియు అనుకూల వైఖరిని కొనసాగించాలని ఎంపిసి నిర్ణయించింది.

వృద్ధి మరియు ద్రవ్యోల్బణం యొక్క అంచనా

వృద్ధి

7. ఆగస్ట్ 31న నేషనల్ స్టాటిస్టికల్ కార్యాలయం విడుదల చేసిన సమాచారం ప్రకారం, Q1:2021-22కి నిజమైన GDP వృద్ధి 20.1 శాతం వద్ద కోవిడ్-19 యొక్క విధ్వంసక రెండవ దశ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క స్థితిస్థాపకతను ప్రదర్శించింది. రెండవ దశ కారణంగా ఊపందుకుంటున్నది తీవ్రంగా నష్టపోయినప్పటికీ, GDP యొక్క దాదాపు అన్ని భాగాలు y-o-y వృద్ధిని నమోదు చేశాయి.

8. ఆగస్టు-సెప్టెంబర్‌లో మొత్తం డిమాండ్‌లో రికవరీ వేగం పుంజుకుంది. ఇది అధిక-ఫ్రీక్వెన్సీ సూచికలలో ప్రతిబింబిస్తుంది - రైల్వే సరుకు రవాణా; పోర్ట్ కార్గో; సిమెంట్ ఉత్పత్తి; విద్యుత్ డిమాండ్; ఇ-వే బిల్లులు; GST మరియు టోల్ వసూళ్లు. అంటువ్యాధుల తగ్గుదల, వినియోగదారుల విశ్వాసాన్ని మెరుగుపరచడంతోపాటు, ప్రైవేట్ వినియోగానికి మద్దతు ఇస్తోంది. పెరిగిన డిమాండ్ మరియు పండుగ సీజన్ ఆర్థిక సంవత్సరం ద్వితీయార్ధంలో పట్టణ డిమాండ్‌కు మరింత పుంజుకోవాలి. మొదటి ముందస్తు అంచనాల ప్రకారం 2021-22లో వ్యవసాయ రంగం యొక్క నిరంతర స్థితిస్థాపకత మరియు ఖరీఫ్ ఆహార ధాన్యాల రికార్డు ఉత్పత్తి నుండి గ్రామీణ డిమాండ్ ఊపందుకుంటుందని భావిస్తున్నారు. రిజర్వాయర్లలో మెరుగైన నీటి స్థాయి మరియు రబీ పంటలకు కనీస మద్దతు ధరల ముందస్తు ప్రకటన, రబీ ఉత్పత్తికి అవకాశాలను పెంచింది. ప్రభుత్వ వినియోగం నుండి మొత్తం డిమాండ్‌కు మద్దతు కూడా వేగవంతమవుతోంది.

9. ప్రభుత్వ క్యాపెక్స్‌లో మెరుగుదల, అనుకూలమైన ఆర్థిక పరిస్థితులతో పాటు, ఎంతో కాలంగా ఎదురుచూస్తున్న పెట్టుబడి చక్రంలో పురోగమనాన్ని తీసుకురాగలదు. క్యాపిటల్ గూడ్స్ దిగుమతి మరియు సిమెంట్ ఉత్పత్తి, పెట్టుబడి కార్యకలాపాల్లో కొంత పునరుద్ధరణ దిశగా వుంది. మా సర్వే ఫలితాల ప్రకారం, రెండవ దశ క్రింద Q1:2021-22లో గణనీయంగా క్షీణించిన తయారీ రంగంలో సామర్థ్య వినియోగం (CU) Q2లో కోలుకున్నట్లు, మరియు తదుపరి త్రైమాసికాల్లో మరింత మెరుగుదల అంచనా వేయబడింది.

10. సమిష్టి డిమాండ్‌కు కీలకమైన మద్దతు కూడా ఎగుమతుల నుండి వచ్చింది, ఇది బలమైన ప్రపంచ డిమాండ్ మరియు విధాన మద్దతును ప్రతిబింబిస్తూ సెప్టెంబర్ 2021లో వరుసగా ఏడవ నెలలో US$ 30 బిలియన్ల కంటే ఎక్కువగా ఉంది. 2021-22లో మన ఎగుమతి లక్ష్యమైన US$400 బిలియన్లను చేరుకోవడానికి ఇది మంచి సూచన.

11. సేవల రంగంలో రికవరీ కూడా పెరుగుతోంది. సాంకేతికత ఆధారిత రంగాల బలమైన పనితీరుతో పాటు, కాంటాక్ట్-ఇంటెన్సివ్ సర్వీస్‌లలో క్రమంగా వృద్ధి ఊపందుకునే అవకాశం ఉంది.

12. లాభ మార్జిన్‌లపై ఎక్కువైన ఇన్‌పుట్ ఖర్చుల ప్రభావం, సంభావ్య ప్రపంచ ఆర్ధిక మరియు కమోడిటీ మార్కెట్ల అస్థిరత మరియు కోవిడ్-19 ఇన్‌ఫెక్షన్‌ల పునరుద్ధరణ, దృక్పథానికి ప్రతికూల నష్టాలను అందిస్తాయి. ఈ అంశాలన్నింటినీ పరిగణనలోకి తీసుకుంటే, 2021-22లో వాస్తవ GDP వృద్ధికి సంబంధించిన అంచనా 9.5 శాతంగా ఉంది, ఇది Q2లో 7.9 శాతం; క్యూ3లో 6.8 శాతం; మరియు 2021-22 క్యూ4లో 6.1 శాతం. Q1:2022-23కి నిజమైన GDP వృద్ధి 17.2 శాతంగా అంచనా వేయబడింది.

ద్రవ్యోల్బణం

13. ఆగస్టులో 5.3 శాతం వద్ద ఉన్న హెడ్‌లైన్ CPI ద్రవ్యోల్బణం వరుసగా రెండవ నెలలో నియంత్రణను నమోదు చేసింది మరియు జూన్ 2021లో దాని స్థాయి నుండి ఒక శాతం క్షీణతను నమోదు చేసింది. ఇంధన ద్రవ్యోల్బణంలో ఎడ్జ్ అప్ మరియు CPI ద్రవ్యోల్బణం మరియు ఇంధన ద్రవ్యోల్బణం (కోర్ ద్రవ్యోల్బణం) (ఆహార వ్యోల్బణం మినహా), హెచ్చు స్థాయి లో ఉండి కూడా, ద్రవ్యోల్బణంలో తగ్గుదలకు ప్రధాన కారకం. తినదగిన నూనెలు, పెట్రోల్ మరియు డీజిల్, LPG మరియు ఔషధాల వంటి ఎంపిక చేసిన వస్తువులలో అధిక ద్రవ్యోల్బణం కారణంగా ప్రధాన ద్రవ్యోల్బణం గణనీయంగా ప్రభావితమవుతుంది. మరోవైపు, కూరగాయల ధరలు చాలా తక్కువ కాలానుగుణంగా పెరగడం, తృణధాన్యాల ధరలు తగ్గుముఖం పట్టడం, బంగారం ధరల్లో పదునైన ప్రతి ద్రవ్యోల్బణం మరియు మ్యూట్ హౌసింగ్ ద్రవ్యోల్బణం, ద్రవ్యోల్బణ ఒత్తిడిని నియంత్రించడంలో సహాయపడింది.

14. ముందుకు వెళుతున్నప్పుడు, అనేక పరిణామ కారకాలు ఆహార ధరలలో సౌకర్యాన్ని అందిస్తాయి. దీని ఊపందుకోవడం సమీప కాలంలో తగ్గి ఉంటుందని భావిస్తున్నారు. ఖరీఫ్ ఆహార ధాన్యాల ఉత్పత్తి మరియు తగినంత బఫర్ స్టాక్‌ల కారణంగా తృణధాన్యాల ధరలు మృదువుగా ఉంటాయని భావిస్తున్నారు. కూరగాయల ధరలు, ద్రవ్యోల్బణం అస్థిరతకు ప్రధాన మూలం, ప్రభుత్వం చేపట్టిన రికార్డు స్థాయి ఉత్పత్తి మరియు సరఫరా వైపు చర్యలతో సంవత్సరంలో ఇప్పటివరకు అదుపులో ఉన్నాయి. అకాల వర్షాలు మరియు ప్రతికూల వాతావరణ-సంబంధిత సంఘటనలు - ఏదైనా ఉంటే, రాబోయే నెలల్లో - అయితే, కూరగాయల ధరలకు ప్రతికూల ప్రమాదాలు. తినదగిన నూనెలు మరియు పప్పుల కోసం ప్రభుత్వం అందించిన సప్లై సైడ్ కొలత, ధరల ఒత్తిడిని తగ్గించడంలో సహాయపడుతుంది; ఏది ఏమైనప్పటికీ, ఇటీవలి కాలంలో తినదగిన నూనెల ధరలలో పెరుగుదల కనిపిస్తోంది.

15. మొత్తంమీద, CPI హెడ్‌లైన్ కదలిక ఓమోస్తరుగా ఉంది, ఇది రాబోయే నెలల్లో అనుకూలమైన బేస్ ఎఫెక్ట్‌లతో కలిపి, సమీప కాలంలో ద్రవ్యోల్బణంలో గణనీయమైన తగ్గింపును తీసుకురాగలదు. ఈ అంశాలన్నింటినీ పరిగణనలోకి తీసుకుంటే, 2021-22కి CPI ద్రవ్యోల్బణం 5.3 శాతంగా అంచనా వేయబడింది: Q2లో 5.1 శాతం, Q3లో 4.5 శాతం; 2021-22 క్యూ4లో 5.8 శాతం, రిస్క్‌లు స్థూలంగా సమతుల్యం. Q1:2022-23కి CPI ద్రవ్యోల్బణం 5.2 శాతంగా అంచనా వేయబడింది. మేము అభివృద్ధి చెందుతున్న ద్రవ్యోల్బణం పరిస్థితిని గమనిస్తూ ఉంటాము మరియు దానిని క్రమంగా మరియు అంతరాయం కలిగించని పద్ధతిలో లక్ష్యానికి చేరువ చేసేందుకు కట్టుబడి ఉన్నాము.

ద్రవ్య లభ్యత మరియు ఆర్ధిక మార్కెట్ పరిస్థితులు

16. ప్రస్తుత తరుణంలో, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న కేంద్ర బ్యాంకులు అయోమయ స్థితిలో ఉన్నాయి. విభిన్న ద్రవ్య విధాన వైఖరులు దేశ సమూహాలచే నిర్దేశించబడవు కానీ దేశ పరిస్థితుల ద్వారా నిర్దేశించబడతాయి. EMEలలో, కొన్ని ద్రవ్య విధానాన్ని కఠినతరం చేస్తున్నాయి, మరి కొన్ని మరింత ద్రవ్య ఉద్దీపనలను చేపడుతున్నాయి, మరి కొన్ని నిశ్చయమైన విరామంలో వున్నాయి. ద్రవ్య విధానాన్ని కఠినతరం చేస్తున్న దేశాలు ద్రవ్యోల్బణాన్ని తమ ఎగువ టాలరెన్స్ బ్యాండ్‌ల కంటే ఎక్కువగా ఎదుర్కొంటున్నాయి మరియు మహమ్మారి ముందు స్థాయిల కంటే వృద్ధిలో బలంగా పుంజుకుంటున్నాయి, ప్రధానంగా వస్తువుల ఎగుమతి ఆదాయాలు మరియు కొన్నింటిలో స్థూల ఆర్థిక పరిస్థితుల మెరుగుదల నుండి సానుకూల స్పిల్‌ఓవర్‌లు పెరిగాయి, అభివృద్ధి చెందిన ఆర్థిక వ్యవస్థలతో. నాన్-రేట్ చర్యల ద్వారా ద్రవ్య విధానాన్ని సడలించే దేశాలు తక్కువ వినియోగదారు ధరల ద్రవ్యోల్బణం కలిగి ఉన్న అరుదైన కొన్ని. చివరకు, స్థిరమైన విరామంలో ఉన్న దేశాలు ఎలివేటెడ్ జోన్‌లో ద్రవ్యోల్బణాన్ని కలిగి ఉంటాయి, అయితే పేలవమైన వృద్ధి అవకాశాలు లేదా కొత్త పునరుద్ధరణలు అవసరం. భారతదేశంలో, ఎంపీసీ ఒక విరామంని నిర్వహిస్తుంది మరియు వసతిని నిర్వహించడంపై ఎప్పటికప్పుడు సమయం మరియు రాష్ట్ర ఆగంతుక ఫార్వార్డ్ మార్గదర్శకాలను అందిస్తోంది. భారతదేశంలో ద్రవ్య విధానం యొక్క ప్రవర్తన మన దేశీయ పరిస్థితులు మరియు మన అంచనాకు అనుగుణంగా కొనసాగుతుంది.

17. మహమ్మారి ప్రారంభమైనప్పటి నుండి, రిజర్వ్ బ్యాంక్ వేగవంతమైన మరియు మన్నికైన ఆర్థిక పునరుద్ధరణకు మద్దతు ఇవ్వడానికి పుష్కలమైన మిగులు లిక్విడిటీని నిర్వహించింది. సెప్టెంబరు 2021లో బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థలో మిగులు లిక్విడిటీ స్థాయి మరింత పెరిగింది, ఫిక్స్‌డ్ రేట్ రివర్స్ రెపో క్రింద శోషణ, 14 రోజుల వేరియబుల్ రేట్ రివర్స్ రెపో (VRRR) మరియు లిక్విడిటీ అడ్జస్ట్‌మెంట్ ఫెసిలిటీ (LAF) క్రింద ఫైన్-ట్యూనింగ్ కార్యకలాపాలు సగటున ₹9.0 లక్షల కోట్లు. జూన్ నుండి ఆగస్టు 2021 మధ్య కాలంలో రోజుకు ₹7.0 లక్షల కోట్లు. మిగులు లిక్విడిటీ అక్టోబరులో ఇప్పటివరకు (అక్టోబర్ 6 వరకు) రోజువారీ సగటు ₹9.5 లక్షల కోట్లకు మరింత పెరిగింది. సంభావ్య లిక్విడిటీ ఓవర్‌హాంగ్ మొత్తం ₹13.0 లక్షల కోట్ల కంటే ఎక్కువ.

18. కోవిడ్-19 సృష్టించిన విధ్వంసాల నుండి ఆర్థిక వ్యవస్థ పుంజుకునే సంకేతాలను చూపుతున్నందున, సంక్షోభ సమయంలో ఏర్పాటు చేయబడిన అసాధారణమైన చర్యల నుండి ఉత్పన్నమయ్యే లిక్విడిటీ పరిస్థితులు దానితో సమకాలీకరించవలసి ఉంటుందని, ఆర్థిక స్థిరత్వాన్ని కాపాడేందుకు స్థూల ఆర్థిక పరిణామాలు మార్కెట్ భాగస్వాములు మరియు విధాన రూపకర్తల మధ్య దాదాపు ఏకాభిప్రాయం ఏర్పడింది. అయితే, ఆర్థిక పునరుద్ధరణకు మద్దతుగా ఉంటూ ఈ ప్రక్రియ క్రమంగా, క్రమాంకనం మరియు అంతరాయం కలిగించకుండా ఉండాలి.

19. రిజర్వ్ బ్యాంక్ యొక్క సెకండరీ మార్కెట్ G-Sec అక్విజిషన్ ప్రోగ్రామ్ (G-SAP) మార్కెట్ ఆందోళనలను పరిష్కరించడంలో మరియు ప్రభుత్వం యొక్క భారీ రుణాల కార్యక్రమం సందర్భంలో దిగుబడి అంచనాలను అందించడంలో విజయవంతమైంది. ఇతర లిక్విడిటీ చర్యలతో కలిపి, ఇది అనుకూలమైన మరియు క్రమమైన ఆర్ధిక పరిస్థితులను మరియు రికవరీకి అనుకూలమైన వాతావరణాన్ని అందించింది. G-SAPతో సహా ఓపెన్ మార్కెట్ కార్యకలాపాల (OMOలు) ద్వారా ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరం మొదటి ఆరు నెలల్లో వ్యవస్థలోకి అందింపబడిన మొత్తం లిక్విడిటీ ₹2.37 లక్షల కోట్లు, పూర్తి ఆర్థిక సంవత్సరం 2020-21లో ఇది ₹3.1 లక్షల కోట్లు. ప్రస్తుతం ఉన్న లిక్విడిటీ ఓవర్‌హాంగ్, GST పరిహారం కోసం అదనపు రుణాలు తీసుకోనవసరం లేకపోవడం మరియు బడ్జెట్ అంచనాలకు అనుగుణంగా ప్రభుత్వ వ్యయం పెరగడంతో వ్యవస్థలో లిక్విడిటీ ఆశించిన విస్తరణ కారణంగా, ఈ సమయంలో తదుపరి G-SAP కార్యకలాపాలను చేపట్టాల్సిన అవసరం లేదు. అయితే, రిజర్వ్ బ్యాంక్, లిక్విడిటీ పరిస్థితుల ద్వారా మరియు హామీ ఇచ్చినప్పుడు G-SAPని చేపట్టేందుకు సంసిద్ధతతో ఉంటుంది మరియు ఆపరేషన్ ట్విస్ట్ (OT) మరియు నియమానుసార ఓపెన్ మార్కెట్ కార్యకలాపాల (OMOs)తో సహా ఇతర లిక్విడిటీ మేనేజ్‌మెంట్ కార్యకలాపాలను సరళంగా నిర్వహించడం కొనసాగిస్తుంది.

20. జనవరి 2021 మధ్య నుండి సాధారణ లిక్విడిటీ కార్యకలాపాలను పునఃప్రారంభించడంతో, లిక్విడిటీ మేనేజ్‌మెంట్ ఫ్రేమ్‌వర్క్ క్రింద 14-రోజుల వేరియబుల్ రేట్ రివర్స్ రెపో (VRRR) వేలం ప్రధాన సాధనంగా అమలు చేయబడ్డాయి. VRRRల మార్కెట్ ఉత్సాహంగా ఉంది. అంతేకాకుండా, ఫిక్స్‌డ్ రేట్ రివర్స్ రెపోకు వ్యతిరేకంగా VRRR అందించే అధిక వేతనం కూడా మునుపటి సాపేక్షంగా ఆకర్షణీయంగా ఉంటుంది. మార్కెట్ ఫీడ్‌బ్యాక్‌ను దృష్టిలో ఉంచుకుని, ఈ క్రింది పద్ధతిలో పక్షం రోజుల ప్రాతిపదికన 14-రోజుల VRRR వేలంపాటలను చేపట్టాలని ప్రతిపాదించబడింది: ఇప్పటికే నోటిఫై చేసిన విధంగా ఈరోజు ₹4.0 లక్షల కోట్లు; అక్టోబర్ 22న ₹4.5 లక్షల కోట్లు; నవంబర్ 3న ₹5.0 లక్షల కోట్లు; నవంబర్ 18న ₹5.5 లక్షల కోట్లు; మరియు డిసెంబర్ 3న ₹6.0 లక్షల కోట్లు. ఇంకా, అభివృద్ధి చెందుతున్న లిక్విడిటీ పరిస్థితులపై ఆధారపడి - ముఖ్యంగా మూలధన ప్రవాహాల పరిమాణం, ప్రభుత్వ ఖర్చుల వేగం మరియు క్రెడిట్ ఆఫ్‌టేక్ - ఆర్‌బీఐ కూడా ఇదే క్రమాంకనం పద్ధతిలో 14-రోజుల VRRR వేలాన్ని 28 రోజుల VRRRతో పూర్తి చేయడాన్ని పరిగణించవచ్చు. అవసరమైనప్పుడు వివిధ మొత్తాలలో మెరుగుదలతో కార్యకలాపాలను నిర్వహించే సౌలభ్యాన్ని కూడా ఆర్‌బీఐ కలిగి ఉంది. ఈ అన్ని కార్యకలాపాలతో కూడా, ఫిక్స్‌డ్ రేట్ రివర్స్ రెపో కింద గ్రహించిన లిక్విడిటీ డిసెంబర్ 2021 మొదటి వారంలో దాదాపు ₹2 నుండి 3 లక్షల కోట్ల వరకు ఉంటుంది.

21. VRRR వేలం ప్రధానంగా మా లిక్విడిటీ మేనేజ్‌మెంట్ కార్యకలాపాలలో భాగంగా లిక్విడిటీని రీబ్యాలెన్సింగ్ చేయడానికి ఒక సాధనం అని మరియు అనుకూల విధాన వైఖరికి విరుద్ధంగా దీనిని అర్థం చేసుకోకూడదు. ఆర్‌బీఐ ఆర్థిక పునరుద్ధరణ ప్రక్రియకు తోడ్పాటునందించేందుకు తగిన ద్రవ్యత ఉండేలా చూస్తుంది. ప్రభుత్వం రుణాలు తీసుకునే కార్యక్రమాన్ని సక్రమంగా పూర్తి చేసేలా మార్కెట్‌కు రిజర్వ్ బ్యాంక్ మద్దతునిస్తుంది. ఇంకా, ప్రజా ప్రయోజనంగా దిగుబడి యొక్క క్రమమైన పరిణామంపై కూడా మా దృష్టి కొనసాగుతుంది.

అదనపు చర్యలు

22. ఈ నేపథ్యంలో మరియు స్థూల ఆర్థిక పరిస్థితి మరియు ఆర్థిక మార్కెట్ పరిస్థితులపై మా నిరంతర అంచనా ఆధారంగా, కొన్ని అదనపు చర్యలు కూడా ఈరోజు ప్రకటించబడుతున్నాయి. మానిటరీ పాలసీ స్టేట్‌మెంట్‌ (పార్ట్-బి) లోని అభివృద్ధి మరియు నియంత్రణ విధానాలపై ప్రకటనలో ఈ చర్యల వివరాలు పేర్కొనబడ్డాయి. అదనపు చర్యలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి.

చిన్న ఆర్ధిక బ్యాంకుల (SFBలు) కోసం ఆన్ ట్యాప్ స్పెషల్ లాంగ్-టర్మ్ రెపో ఆపరేషన్స్ (SLTRO)

23. మే 2021లో చిన్న ఆర్ధిక బ్యాంకుల (SFBలు) కోసం రెపో రేటుతో ₹10,000 కోట్ల ప్రత్యేక మూడేళ్ల దీర్ఘకాలిక రెపో ఆపరేషన్ (SLTRO) ప్రవేశపెట్టబడింది. ఈ సదుపాయం ప్రస్తుతం అక్టోబర్ 31, 2021 వరకు అందుబాటులో ఉంది. అవసరాన్ని గుర్తిస్తూ చిన్న వ్యాపార యూనిట్లు, సూక్ష్మ మరియు చిన్న పరిశ్రమలు మరియు ఇతర అసంఘటిత రంగ సంస్థలకు నిరంతర మద్దతు కోసం, ఈ సౌకర్యాన్ని డిసెంబర్ 31, 2021 వరకు పొడిగించాలని మరియు ఆన్ ట్యాప్‌లో అందుబాటులో ఉంచాలని నిర్ణయించారు.

ఆఫ్‌లైన్ మోడ్‌లో రిటైల్ డిజిటల్ చెల్లింపు సాంకేతికతల ప్రారంభం

24. ఇంటర్నెట్ కనెక్టివిటీ లేని లేదా అందుబాటులో లేని మారుమూల ప్రాంతాల్లో కూడా డిజిటల్ చెల్లింపులను ప్రారంభించే సాంకేతికతను పరీక్షించే పథకం ఆగస్టు 2020లో ప్రకటించబడింది. పైలట్ పరీక్షల నుండి పొందిన ప్రోత్సాహకరమైన అనుభవాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని, రిటైల్ డిజిటల్ కోసం దేశవ్యాప్తంగా ఆఫ్‌లైన్ మోడ్‌లో చెల్లింపులకు ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను ప్రవేశపెట్టాలని ప్రతిపాదించబడింది. ఇది డిజిటల్ చెల్లింపుల పరిధిని మరింత విస్తరిస్తుంది మరియు వ్యక్తులు మరియు వ్యాపారాలకు కొత్త అవకాశాలను తెరుస్తుంది.

తక్షణ చెల్లింపు సేవ (IMPS)లో లావాదేవీ పరిమితిని ₹5 లక్షలకు పెంచడం

25. తక్షణ చెల్లింపు సేవ (IMPS) వివిధ మార్గాల ద్వారా తక్షణ దేశీయ నిధుల బదిలీ సౌకర్యాన్ని 24x7 అందిస్తుంది. IMPS వ్యవస్థ యొక్క ప్రాముఖ్యత దృష్ట్యా మరియు మెరుగైన వినియోగదారుల సౌలభ్యం కోసం, ప్రతి లావాదేవీ పరిమితిని ₹2 లక్షల నుండి ₹5 లక్షలకు పెంచాలని ప్రతిపాదించబడింది.

చెల్లింపు వ్యవస్థ టచ్ పాయింట్ల జియో-ట్యాగింగ్

26. దేశవ్యాప్తంగా చెల్లింపుల అంగీకారం (PA) మౌలిక సదుపాయాల విస్తృత లభ్యతను నిర్ధారించడం ఆర్థిక చేరికకు ప్రాధాన్యతా రంగాలలో ఒకటి. లోపభూయిష్ట PA అవస్థాపన ఉన్న ప్రాంతాలను లక్ష్యంగా చేసుకోవడానికి, ప్రస్తుతం ఉన్న మరియు కొత్త PA ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ అయిన పాయింట్ ఆఫ్ సేల్ (PoS) టెర్మినల్స్, క్విక్ రెస్పాన్స్ (QR) కోడ్‌ మొదలైన వాటిపై ఖచ్చితమైన స్థాన సమాచారాన్ని సంగ్రహించడానికి జియో-ట్యాగింగ్ టెక్నాలజీని ఉపయోగించడం కోసం ఒక ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను ప్రవేశపెట్టాలని ప్రతిపాదించబడింది. ఇది PA మౌలిక సదుపాయాల యొక్క విస్తృత భౌగోళిక విస్తరణను నిర్ధారించడంలో రిజర్వ్ బ్యాంక్ యొక్క చెల్లింపు మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి నిధి (PIDF) ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను పూర్తి చేస్తుంది.

రెగ్యులేటరీ శాండ్‌బాక్స్ - కొత్త కోహోర్ట్ కోసం థీమ్ యొక్క ప్రకటన మరియు మునుపటి థీమ్‌ల కోసం ఆన్ ట్యాప్ అప్లికేషన్

27. రిజర్వ్ బ్యాంక్ యొక్క రెగ్యులేటరీ శాండ్‌బాక్స్ (RS) ఇప్పటివరకు మూడు కోహోర్ట్‌లను పరిచయం చేసింది; 'రిటైల్ చెల్లింపులు'; ‘క్రాస్ బోర్డర్ చెల్లింపులు’; మరియు 'MSME లెండింగ్'. ఫిన్‌టెక్ ఎకో-సిస్టమ్‌కు మరింత ప్రోత్సాహాన్ని అందించే ఉద్దేశ్యంతో, 'ఆర్థిక మోసాల నివారణ మరియు తగ్గించడం'పై నాల్గవ కోహార్ట్ ప్రకటించబడుతోంది. అదనంగా, పొందిన అనుభవం మరియు వాటాదారుల నుండి స్వీకరించిన అభిప్రాయాల ఆధారంగా, రెగ్యులేటరీ శాండ్‌బాక్స్‌లో పాల్గొనడానికి మునుపటి థీమ్‌ల కోసం ‘ఆన్ ట్యాప్’ అప్లికేషన్‌ను సులభతరం చేయడానికి ప్రతిపాదించబడింది. ఈ కొలత మన దేశంలోని ఫిన్‌టెక్ పర్యావరణ వ్యవస్థలో నిరంతర ఆవిష్కరణలను నిర్ధారిస్తుంది.

వేస్ అండ్ మీన్స్ అడ్వాన్సెస్ (WMA) పరిమితులు మరియు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు / కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల కోసం ఓవర్‌డ్రాఫ్ట్ (OD) సౌకర్యంపై సడలింపు సమీక్ష

28. మహమ్మారి కారణంగా కొనసాగుతున్న అనిశ్చితి మధ్య రాష్ట్రాలు/కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు తమ నగదు ప్రవాహాలను నిర్వహించడంలో సహాయపడటానికి, రాష్ట్రాలు/ కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు మధ్యంతర మెరుగుపరచబడిన ₹51,560 కోట్ల WMA పరిమితులను మరో ఆరు నెలల పాటు మార్చి 31, 2022 వరకు కొనసాగించాలని నిర్ణయించబడింది. త్రైమాసికంలో గరిష్టంగా ఓవర్‌డ్రాఫ్ట్ (OD) రోజుల సంఖ్యను 36 నుండి 50 రోజులకు మరియు 14 నుండి 21 వరకు OD యొక్క వరుస రోజుల సంఖ్యను మార్చి 31, 2022 వరకు పెంచడం వంటి సరళీకృత చర్యలను కొనసాగించాలని కూడా నిర్ణయించబడింది.

ప్రాధాన్యతా రంగ రుణాలు - ఎన్‌బిఎఫ్‌సిల ద్వారా రుణం ఇవ్వడానికి బ్యాంకులను అనుమతించడం - సౌకర్యాల కొనసాగింపు

29. ఆర్థిక వ్యవస్థలోని తక్కువగా అందించబడిన/అసలు అందించబడని విభాగాలకు ఎన్‌బిఎఫ్‌సిల ద్వారా రుణ పంపిణీ లో పెరిగిన ట్రాక్షన్‌ను పరిగణనలోకి తీసుకుంటే, వ్యవసాయం, ఎంఎస్‌ఎంఇ మరియు హౌసింగ్‌లకు రుణాలు ఇవ్వడం కోసం రిజిస్టర్డ్ ఎన్‌బిఎఫ్‌సిలకు (ఎంఎఫ్‌ఐలు కాకుండా) బ్యాంకు రుణాలు ప్రాధాన్యతా రంగ రుణాలుగా(PSL) వర్గీకరించడానికి అనుమతించబడింది. ఆగస్టు 13, 2019 నుండి సెప్టెంబర్ 30, 2021 వరకు అందుబాటులో ఉన్న ఈ సదుపాయాన్ని మరో ఆరు నెలల పాటు మార్చి 31, 2022 వరకు పొడిగించబడుతోంది.

NBFCల కోసం అంతర్గత అంబుడ్స్‌మన్ పథకం

30. దేశవ్యాప్తంగా పెరిగిన ఎన్‌బిఎఫ్‌సిల సంఖ్య మరియు పరిధి కారణంగా ఎన్‌బిఎఫ్‌సిల వినియోగదారుల రక్షణ కోసం రిజర్వ్ బ్యాంక్ వివిధ చర్యలు చేపట్టడం అవసరం. NBFCల అంతర్గత ఫిర్యాదుల పరిష్కార యంత్రాంగాన్ని మరింత బలోపేతం చేసే ఉద్దేశ్యంతో, అధిక కస్టమర్ ఇంటర్‌ఫేస్ కలిగిన NBFCలలోని కొన్ని వర్గాలకు అంతర్గత అంబుడ్స్‌మన్ పథకం (IOS)ను ప్రవేశపెట్టాలని నిర్ణయించబడింది.

ముగింపు మాటలు

31. గడచిన పద్దెనిమిది నెలలు అత్యంత కష్టపడి, మనకు నేర్పించినది ఏదైనా ఉంటే, అది ఎప్పుడూ శక్తివంతమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొనేందుకు ఎదుగుతున్న అణగదొక్కలేని మానవ స్ఫూర్తిని ఎప్పుడూ అనుమానించకూడదు. మా స్థితిస్థాపకత మరియు దృఢ నిబద్ధతతో, మేము సవాళ్లను స్వీకరించడం, ఆవిష్కరించడం మరియు సవాళ్లను అవకాశాలుగా మార్చుకోవడం నేర్చుకున్నాము. మేము ఆర్థిక పునరుద్ధరణ వేగాన్ని మరింత వేగవంతం చేస్తున్నప్పుడు, సాధించిన దాని యొక్క కీర్తిలో విశ్రాంతి తీసుకోకుండా, ఇంకా చేయవలసిన వాటిపై అవిశ్రాంతంగా కృషి చేయడం ముఖ్యం. మహాత్మా గాంధీ గారు, వారి జయంతిని గత వారం మనం మనం జరుపుకున్నాము, చెప్పినట్లుగా “సహనం కోల్పోవడం అంటే యుద్ధంలో ఓడిపోవడం”¹.

ధన్యవాదాలు. సురక్షితంగా ఉండండి. బాగా ఉండండి. నమస్కారం.

(యోగేష్ దయాల్) 
చీఫ్ జనరల్ మేనేజర్

పత్రికా ప్రకటన: 2021-2022/1001

¹ మూలం: "మహాత్మా" by D.G. టెండూల్కర్ వాల్యూమ్ 2 - మహాత్మా గాంధీ